Tot hier en niet verder: 4 manieren om grenzen aan te geven

In het vorige blog gingen we in op het leren aanvoelen van je grenzen en hoe je deze leert stellen. Nu deel ik graag meer manieren waarop je grenzen kan stellen, omdat hier zo veel verschillende mogelijkheden in zijn! Afhankelijk van hoe hoe stevig je je grens wil neerzetten zijn er hier een aantal manieren (in toenemende stevigheid) waarop je dit goed kunt doen:

1. De luchtige hint, humor

Perfect als je de situatie niet meteen te zwaar wilt maken, maar wel een signaal wilt afgeven. Dit kan goed werken als je iemand al goed kent, of bijvoorbeeld in een groep staat en het gedrag niet wil laten gaan, maar ook niet te veel wil benadrukken. Bedenk er een knipoog bij!

“Zo, jij bent lekker op dreef vandaag!”

als iemand je steeds onderbreekt.

“Jij dacht zeker, die Fien is van alle markten thuis!”

Als iemand je iets vraagt dat buiten je functie valt.

“Ik doe net of ik dat even niet heb gehoord.”

Bij een ongepaste opmerking waar je niet veel aandacht aan wil geven.

NB: kan overkomen als passief agressief als je dit toch met emotionele lading doet en dat is uiteraard niet wenselijk.

2. Een vriendelijke nee

Voor situaties waarin je duidelijk wil maken dat je iets niet gaat doen én de relatie goed wil houden. Perfect voor taakgerelateerde grenzen.

“Nee, daar kan ik je helaas niet mee helpen binnen mijn rol.”

“Ik heb deze dagen geen ruimte hiervoor, sorry. Misschien kan Maaike met je meekijken?”

3. Feedback

Feedback gebruik je ook om duidelijk aan te geven wat jij (niet) wil en de relatie goed te houden. Het kost wat meer tijd en voorbereiding dan een vriendelijke nee. Deze is geschikt voor persoonlijke grenzen en ook voor andere grenzen die misschien nog wat afstemming behoeven.

“Ik merk dat je de laatste tijd veel aan de telefoon zit.” (gedrag) . “En als ik jouw gesprek kan horen kan ik mij minder goed concentreren, ik krijg er een gejaagd gevoel van.” (effect). “Ik zou het fijn vinden als we even kunnen afstemmen over het bellen in onze kamer.” (wens)

Feedback geeft idealiter aanleiding voor een gesprek: merk jij dit ook? Hoe is het voor jou? Hoe kunnen wij rekening met elkaar houden?

Feedback kan ook meer in ‘een richting’ geformuleerd zijn, zie punt 4.

4. De heldere, directe boodschap

Bij deze manier van je grens aangeven staat de relatie minder centraal. Het draait alleen maar om helderheid van de grens. Deze is geschikt als het om harde grenzen gaat, maar kan voor de andere 2 soorten grenzen ook passend zijn.

“Wie de verplichte voorbereiding niet heeft gedaan, kan niet deelnemen aan onze les.”

“Ik merk dat je veel telefoneerPt in onze kamer” (gedrag), “dat maakt dat ik me net kan concentreren en minder gedaan krijg” (effect), “en wil je vragen om van de belhokjes gebruikt te gaan maken” (wens). “Is dat ok voor jou?”

“Schreeuwen tegen de verpleging is onacceptabel.”

Consequenties

Wees bereid om consequentie te stellen als je grens niet wordt opgevolgd. Ook hier is het afhankelijk van de grens wanneer je dit inzet. Voor de meeste grenzen geldt dat je bij de 2e keer dat je aanspreekt op hetzelfde gedrag, een consequentie stelt voor als het gedrag niet verbetert. Toch kan het ook zo zijn dat het gedrag meteen al een consequentie heeft:

Geen voorbereidende opdracht? Niet de les in.

Geen surprise gemaakt voor een ander? Jij krijgt er ook geen.

Aan het werk zonder beschermende kleding? Je kunt meteen naar huis om het op te halen.

Gescholden tegen de stagiair? Je krijgt meteen een aantekening in je dossier.

Dus dit is echt een kwestie van enerzijds aanvoelen en anderzijds goede afspraken in je organisatie. Heb je ergens een zero-tolerance beleid op, dan zal het direct een consequentie moeten hebben!

Wat zijn goede consequenties om te stellen?

De consequentie die je stelt moet passend zijn bij de situatie en geloofwaardig zijn. Komt iemand zonder beschermende kleding naar de werkplaats, dan kun je beter niet zeggen: heel erg, het komt in je dossier, maar werk maar door vandaag. Nee, je argument voor de beschermende kleding is dat het gevaarlijk is zonder, dus zou je je eigen regel daarmee ondermijnen. Een passende consequentie is dus: ga spullen regelen, tot je de juiste spullen aanhebt mag je niet werken. En (andere situatie) gaat een bezoeker tekeer tijdens het bezoekuur, dan kan diegene de toegang tot de afdeling geweigerd worden.

Het is dus belangrijk dat de consequenties die je stelt kloppen met het gedrag en effect waar het om gaat. En dan is er natuurlijk ook een juridisch kader. Wanneer is een schorsing of ontslag op staande voet gerechtvaardigd en proportioneel? Raadzaam om je hier in te verdiepen als je in een positie verkeert waarbij jij dit soort beslissingen mogelijk eens moet nemen.

Consequenties kunnen zijn:

• Een formeel gesprek met de directeur.
• Een gesprek + aantekening in je dossier.
• Van een taak afgehaald worden, evt in combi met het volgen van begeleiding.
• Toegang tot iets ontzeggen.
• Een check-moment inlassen.
• Een schorsing.
• Ontslag (op staande voet).

Ook als je geen hierarchische verhouding hebt, kun je consequenties stellen aan gedrag.

• Ik stap uit het projectteam.
• Ik neem het op met een manager.
• Ik dien een officiele klacht in.

Tips:

• Maak in je organisatie afspraken over consequenties voor gedrag, zodat je back-up krijgt als je een consequentie moet stellen. Welke consequentie mag je altijd stellen? Wat zijn gronden voor ontslag op staande voet, hoe werkt dit proces? Wanneer moet iets in het dossier komen? Waar sla je dit op?  Het is spijtig als je een consequentie stelt later toch terug moet krabbelen!
• Is er geen gedragsprotocol of zijn er geen huisregels? Dit is de moeite waard o op te stellen omdat het mensen in staat stelt om veel gemakkelijker grenzen aan te geven.
• Zorg dat de consequentie je niet onnodig veel werk oplevert – misschien kun j een consequntie verzinnen waardoor je juist een zorg minder hebt. In de schoolsetting kom ik wel tegen dat een leerling die een opdracht niet doet, een vervangende opdracht moet maken. Dit betekent voor de docent dan ook extra werk als voor de leerling. (opdracht verzinnen, in de gaten houden of het gebeurt, nakijken, feedback..). Hoe het ook kan?

Het kan best negatief voelen om zo met begrenzen bezig te zijn. Paradoxaal genoeg levert het vaak juist meer positiviteit op! Want als men eenmaal doorheeft wat wel en niet de bedoeling is én dit serieus neemt, ontstaan er door de helderheid juist speelruimte en vertrouwen. In ons vorige blog Over grenzen gingen we in op een aantal verschillende soorten grenzen en hoe je deze bij jezelf scherper kan herkennen. Dit kan helpen bij je bewustwording van welke grenzen je meer aandacht zou willen geven.

Als je ergens ‘nee’ tegen zegt, ontstaat de ruimte om ‘ja!’ te zeggen tegen de dingen waar je echt in gelooft. Wij zijn benieuwd welke deuren jij gaat open zetten, door je grenzen bewuster te bewaken.

Auteur: Co-productie van Josje Tummers en Marijn Damsma Bron afbeeldingen: Yep Trainingen